Gry komputerowe
Wieloletnie badania psychologiczne potwierdziły, że intensywne granie w gry, w których dziecko wciela się w uczestnika akcji, podczas której należy bić się, strzelać, gonić kogoś, walczyć, może prowadzić do eskalacji zachowań agresywnych.Wrażliwość moralna dziecko zmniejsza się, zacierają się u niego granice między dobrem a złem. Jest to tym bardziej niepokojące, że badania przeprowadzone przez M. Sokołowskiego pozwoliły ustalić, że 50% rodziców nie kontroluje czasu, jaki dziecko spędza przed komputerem oraz nie ingeruje w gry, w jakie grają ich dzieci. Ponadto 77% rodziców nie dostrzega zagrożenia, jaki stwarzają niewłaściwie dobrane gry komputerowe. Zgodnie z teorią uczenia się -jeśli robi się coś wiele razy, naturalnym tego skutkiem –jest nabywanie określonych nawyków. Dlatego też gra, w której używa się przemocy, aby być skutecznym, jest formą powtarzalnego ćwiczenia.
Zasady wielu gier opierają się na szybkim podejmowaniu decyzji, brutalności, dążeniu do unicestwienia przeciwnika. Poprzez nagradzanie takich zachowań, dziecko uczy się ich schematów, nie zdając sobie sprawy z tego, że są one ryzykowne w realnym życiu. Mimo, że środowisko gry nie jest realne, to dziecko przyzwyczaja się do takich zachowań i kiedy znajduje się w podobnej, ale rzeczywistej sytuacji łatwiej mu sięgnąć do nawyków, których nabył w grze. Może wówczas zareagować na prowokację agresywnym słowem czy atakiem fizycznym. Uczeniu się pewnych zachowań sprzyja też fakt, że granie wywołuje silne emocje, a te sprzyjają przyswajaniu sobie określonych wzorców. Innym czynnikiem przemawiającym za tym, że gry komputerowe są dla dzieci atrakcyjne, jest to, że są one interaktywne. Gracz nie jest tylko biernym obserwatorem, ale aktywnym uczestnikiem akcji.
Przeprowadzone badania wykazały, że istnieje znaczący związek pomiędzy grami komputerowymi epatującymi przemocą a agresywnym zachowaniem dzieci. Potwierdza to m.in. fakt, że w czasie gry na komputerze u grających zmniejszała się aktywność tych stref mózgu, które odpowiadają za emocje i nabywanie wiedzy. W grach komputerowych opartych na przemocy agresja jest często celem głównym: zabić przeciwników, oznacza zwyciężyć i osiągnąć dzięki temu korzyści. Podczas gdy w prawdziwym życiu zabójstwo jest przestępstwem, w przypadku tego typu gier takie właśnie zachowanie jest nagradzane bardziej niż jakiekolwiek inne: aby ułatwić graczom zadanie, do dyspozycji daje się im zróżnicowane środki. Wskutek tego zmniejsza się empatia w kontaktach z innymi ludźmi, a pojawia się ryzyko, że gracz stanie się człowiekiem gwałtownym i agresywnym.
Bardzo ważnym problemem jest uzależnienie od gier komputerowych. W poradniach psychologicznych coraz częściej pojawiają się zrozpaczeni rodzice dzieci uzależnionych od gier komputerowych. Uzależnienie to zaczyna się zazwyczaj bardzo niewinnie. Najpierw jest ciekawość i zafascynowanie, dziecko spędza wiele czasu przy grach komputerowych. Rodzice z dumą patrzą na swoje kilkuletnie dziecko, które sprawnie obsługuje komputer, uważając je za młodego geniusza. Przyzwalają na to, aby dziecko spędzało wiele godzin przed komputerem, gdyż są przekonani, że rozwija ono swoje zainteresowania, a równocześnie jest w domu pod czujnym okiem rodziców. Jednak z czasem syn lub córka zaczynają spędzać coraz więcej czasu przy grach komputerowych, przy próbie oderwania od komputera reagują wybuchami niekontrolowanej złości i agresji. Rodzice powoli tracą kontakt z dzieckiem, a ono samo zatraca kontakt z rzeczywistością, ponieważ najważniejsza staje się gra i czas spędzany w świecie wirtualnym. Zaniepokojeni rodzice szukają pomocy u psychologa, ale często dopiero wówczas, gdy dzieci są już silnie uzależnione od grania.
Jakie problemy mogą dotknąć dzieci, które grają w nieodpowiednie gry komputerowe?
- tzw. „przebodźcowanie” – nadmiar bodźców dochodzących do dziecka powodujący, że dziecko oczekuje od życia tak silnych efektów i bodźców, jakie przyjęło z gry. W efekcie prowadzi to do problemów z koncentracją, skupieniem, spadkiem zaciekawienia zajęciami w przedszkolu i szkole,
- tzw. „syndrom ofiary”: gry pełne przemocy i agresji, powodujące wzrost lęku – dzieci mogą bać się, że straszne rzeczy, które zdarzają się bohaterom gier, może również przydarzyć się im i ich bliskim,
- tzw. „syndrom obserwatora”: naśladownictwo zachowań bohaterów, gruboskórność, obniżona wrażliwość na przemoc, a nawet zobojętnienie wobec niej. Przykładowo: nie robi na nich wrażenie widok bitego dziecka lub zwierzęcia, bo z agresją spotyka się w grach,
- tzw. „syndrom tępego warzywa”: jeżeli dziecko spędza przed komputerem nieustannie kilka godzin, wpada w pewien rodzaj transu, przestaje myśleć, jego przemiana materii spada poniżej normalnego poziomu, mogą pojawić się problemy ze wzrokiem, układem nerwowym i kręgosłupem. Częste przybywanie w tym stanie może prowadzić do dysfunkcyjności w sferze emocjonalnej, intelektualnej i społecznej,
10 zasad, których warto trzymać się, włączając dzieciom gry:
- Nie włączajmy gier bardzo małym dzieciom.
- Gry powinny być dostosowane do wieku dziecka (oznakowanie PEGI).
- Rozmawiajmy z dziećmi na temat gry, skłaniajmy do refleksji.
- Kontrolujmy czas spędzony przez dzieci przed komputerem.
- Bądźmy konsekwentni. - Jeżeli mówimy dziecku, że może grać 30 minut, to choćby protestowało po pół godzinie wyłączamy komputer. I odwrotnie jeżeli obiecamy dziecku, że może zagrać po obiedzie, to dotrzymujemy słowa. Dzieci bardzo cenią sobie porządek i przejrzystość.
- Po czasie spędzonym przed komputerem zachęćmy dziecko do ruchu i wyjdźmy na świeże powietrze.
- Nie dawajmy dzieciom jedzenia podczas gry - nie jedzą wtedy świadomie i mogą wchłaniać nieograniczone ilości jedzenia albo odwrotnie: tak być pochłonięte grą, że zapominają o tym, że powinny zjeść.
- Nie traktujmy komputera jako nagrody lub kary
Opracowała:
Karolina Fydrych
Literatura:
- Braun – Gałkowska „Oddziaływanie gier komputerowych na psychikę dzieci” w „Problemy opiekuńczo – wychowawcze”, nr 8, 1997
- Gajewski „Niebezpieczne gry komputerowe” w „Wychowawca”, nr 1, 2002
- Sokołowski „Wpływ gier i programów komputerowych na dzieci” w „Media a edukacja” 2000