Przedszkole nr 4 w Skierniewicach

Zdolności są to indywidualne różnice pomiędzy możliwościami intelektualnymi, które sprawiają, że mimo takiej samej motywacji i wiedzy niektórzy ludzie osiągają lepsze od innych rezultaty w działaniu i uczeniu się. Okres do 10 roku życia jest najważniejszym etapem, w którym można wpłynąć na wszechstronny rozwój dziecka, a lata te mają szczególne znaczenie dla rozwoju w późniejszym okresie.

Każdy z dniem narodzin posiada potencjał oraz zdolności, co czyni go wyjątkowym. Należy pamiętać, że dziecko zdolne jest przede wszystkim dzieckiem i potrzebuje wiele czasu oraz przestrzeni, by rozwinąć się jako osoba. Musimy pozwolić mu na popełnianie błędów, aby i na nich mogło się uczyć. Dziecko zdolne, które nie jest w porę otoczone właściwą opieką i wsparciem ze strony domu czy przedszkola, nie wykorzysta w pełni wrodzonych predyspozycji. Kluczem do rozwoju nie jest proces jego przyspieszania, ale stymulowanie i wzmacnianie go.

Fundamentem wsparcia rodziców dzieci zdolnych jest dobra komunikacja i zrozumiały dla obu stron kontekst interpretacyjny, a także – dobra współpraca polegająca na dzieleniu się odpowiedzialnością za wspieranie talentów dziecka. Zarówno nauczyciele, jak i rodzice powinni mówić wspólnym językiem oraz rozumieć się podczas realizacji wspólnego celu.

Wsparcie dziecka zdolnego to proces skorelowanych działań stron uczestniczących w procesie wychowawczym. Zatem wszyscy zaangażowani w owo działanie powinni nauczyć się współpracy oraz mieć świadomość tego, iż wsparcie zdolności i talentów dziecka nie jest jednoroczną akcją, ale – długofalowym mechanizmem, który ma na celu ukształtowanie charakteru człowieka – spełnionego oraz szczęśliwego. Dlatego nauczyciele oraz rodzice muszą zrozumieć, że są dla siebie sprzymierzeńcami, którzy dążą do stworzenia jak najlepszych warunków rozwoju dla swoich pociech i wychowanków. Współpraca przedszkola i domu powinna opierać się na wzajemnym szacunku i świadomości roli nauczyciela oraz rodzica w procesie kształtowania postawy „małego człowieka”.

Do głównych zadań nauczyciela, z chwilą przekroczenia przez przyszłego wychowanka progu przedszkola, należy nawiązanie dobrych relacji z jego rodzicami. Kiedy zdobędziemy zaufanie jego opiekunów, staną się oni niezwykle ważnymi partnerami w procesie formowania dobrego, mądrego i wrażliwego przedszkolaka, a także – odkrywania jego zdolności oraz talentów i wspierania jego rozwoju.

Dlatego rodzice powinni współuczestniczyć w organizowaniu edukacji, a nauczyciele wspomagać działania wychowawcze rodziców poprzez:

• dostarczanie wiedzy pedagogicznej i uwrażliwianie na potrzeby i możliwości dziecka;
• informowanie na bieżąco o postępach bądź trudnościach dzieci;
• wskazywanie osiągnięć, niepowodzeń, podejmowanych prób;
• uzgadnianie wspólnie z rodzicami kierunku oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych;
• aktywne uczestnictwo w uroczystościach i imprezach organizowanych na terenie przedszkola;
• możliwość obserwowania dzieci w trakcie zajęć z całą grupą;
• stworzenie klimatu wzajemnego zaufania i szacunku we wspólnych kontaktach.

Zadaniem przedszkola jest wzmacnianie uczuciowych więzi między dzieckiem a jego rodzicami, budzenie zainteresowania rodziców światem dziecięcych przeżyć.

Rodzice powinni być zachęcani do udziału w organizacji pracy przedszkola. Atmosfera wzajemnego zaufania, otwarcia na pytania pozwolą na rzeczywiste zaangażowanie we wspólne działania dla dobra dziecka. To rodzice są „kopalnią wiedzy” o dziecku, z której nauczyciel może czerpać informacje niezbędne do indywidualizacji oddziaływań wychowawczych. Z chwilą zapisania dziecka do przedszkola zarówno nauczyciele, jak i rodzice wchodzą w układ wzajemnych interakcji. Warto pamiętać, że w harmonijnym rozwoju dziecka uczęszczającego do przedszkola obydwa środowiska odgrywają znaczącą rolę. Od ich współdziałania zależą efekty rozwojowe dziecka.

Określenie funkcji przedszkola wobec rodziców, możliwe do realizacji przez nauczycieli, zawarte zostało w koncepcji D. Waloszek, „Edukacja dzieci w wieku przedszkolnym, założenia, treści i organizacja” (Zielona Góra 1994), zgodnie z którą, aby współpraca nauczycieli i rodziców odniosła sukces, należy:

• wzmocnić więzi interpersonalne pomiędzy rodzicami, a wszystkimi pracownikami przedszkola - stworzyć miłą i przyjazną atmosferę,
• poznać oczekiwania rodziców wobec przedszkola i uwzględnić je w planowaniu pracy wychowawczo-dydaktycznej,
• stworzyć partnerskie relacje w zakresie odpowiedzialności za proces wychowawczy dzieci,
• ujednolicić metody pedagogiczne w domu i w przedszkolu,
• być szczerym, otwartym i komunikatywnym.

Wsparcie rodziców dzieci zdolnych powinno zacząć się od początku edukacji w przedszkolu. Początkowo nauczyciel powinien korzystać z wiedzy rodziców na temat swych pociech. W dalszej pracy bazować na własnych obserwacjach przedszkolaka i rozmowach indywidualnych z rodzicami. Może również wiedzę rodziców wzbogacić poprzez podnoszenie ich kultury pedagogicznej, np. podczas zebrań, na których zasadne jest przedstawienie koncepcji inteligencji wielorakiej wg Howarda Gardnera.

Nauczyciel powinien także prowadzić obserwacje obu środowisk dziecka, żeby w oparciu o odpowiednie spostrzeżenia ustalić plan pracy na kolejne lata, uwzględniający potrzeby wychowanków w danej grupie, opracować harmonogramy wycieczek, napisać programy własne i zaplanować współpracę ze środowiskiem lokalnym. Dzięki tego typu inicjatywom możliwe będzie rozwijanie uzdolnień i zainteresowań przedszkolaków. Znając potrzeby dzieci można zorganizować na terenie przedszkola dodatkowe zajęcia. Dziecko zdolne otrzyma wsparcie w postaci określonych działań, zajęć, właściwej organizacji przestrzeni życiowej dla szlifowania zdolności i talentów. W przypadku braku możliwości zorganizowania dodatkowych zajęć rozwijających na terenie przedszkola, wskazówki można wykorzystać i poszukać odpowiednich zajęć w innym miejscu.

Pomoc rodzicom w kwestii wsparcia ich pociech może przyjąć następujące formy:

• zaoferowanie dziecku udziału w zajęciach pozalekcyjnych;
• przygotowanie dla dziecka na lekcjach zadań o zwiększonym poziomie trudności;
• proponowanie udziału w konkursach i udzielanie wsparcia w przygotowaniach do nich;
• organizacji indywidualnego programu nauki.

Warto też pamiętać, że przedszkolaki rozwijają się głównie przez zabawę.

Jak rozwijać dziecko przez zabawę? - rady dla nauczycieli i rodziców

• Przystań na chwilę i obserwuj zabawę dziecka.
• Pozwól dziecku pobawić się z Tobą tak, jak ma na to ochotę.
• Stwórz przestrzeń do zabawy.
• Zaplanuj dziecku czas wolny od obowiązków i nauki.
• Baw się z dzieckiem. Pozwól dziecku prowadzić zabawę.
• Zachęcaj do działania a nie tylko chwal za wykonaną pracę.
• Zachęcaj do myślenia, unikając stosowania nagród za postępy.
• Kieruj dzieckiem, pamiętając o jego zainteresowaniach (Foiltsu).

Aby w rozwoju dziecka zdolnego nastąpił progres, zarówno rodzice i nauczyciele powinni połączyć wspólne siły w procesie dydaktyczno – wychowawczym w taki sposób, żeby ich działania uzupełniały się dla dobra dziecka.

Recepta na dobrą współpracę z rodzicami i opiekunami dzieci to:

• nie uważać, że zawsze mamy rację i że wszystko wiemy,
• nie trzymać się kurczowo utartych schematów,
• trzeba patrzeć, słuchać, odczuwać i poszukiwać,
• zawsze być gotowym, by pomóc rodzicom rozwiązać problem,
• być szczerym, komunikatywnym i otwartym,
• być elastycznym, otwartym na zmiany i ciekawe propozycje,
• krytykę ze strony rodziców przyjmować i spokojnie analizować.

Warunki dobrej współpracy:

• pamiętać, że do nauczyciela należy pierwszy ruch w kierunku dobrej współpracy;
• nauczyciel musi odrzucić uprzedzenia i być gotowym na kontakt z każdym rodzicem;
• mieć przekonanie, że efektywność współpracy zależy od obu stron;
• przyznać rodzicom takie same prawa, jakie sami chcemy mieć;
• stworzyć przyjazną atmosferę, np. rozmowa w odpowiednim pomieszczeniu;
• angażować do współpracy wszystkich rodziców;
• zmieniać, co się da zmienić;
• pomagać, być otwartym na nowe propozycje;
• stosować zasady dobrej komunikacji.

Współpraca przedszkola z rodzicami i opiekunami dzieci będzie układała się dobrze, gdy obydwie strony będą kierowały się pewnymi zasadami. Należą do nich:

• zasada pozytywnej motywacji,
• partnerstwa,
• jedności oddziaływań,
• systematycznej współpracy.

Nauczyciel wspierający rodziców dzieci zdolnych powinien przekazywać im również informacje nt. instytucji lokalnych, które rozwijają pasje dzieci.

Propozycje instytucji wspierających i rozwijających pasje i zainteresowania w Skierniewicach:

• Centrum Kultury i Sztuki, ul. Reymonta 33, Skierniewice;
• Klub Oaza Iwaszkiewicza 13, 96-100 Skierniewice.

Reasumując wiedzę nt. wsparcia rodziców dzieci zdolnych, należy podkreślić, że rodzice mają ogromny wpływ na stymulowanie rozwoju swoich dzieci i dlatego nauczyciel powinien od początku edukacji przedszkolaka zrobić wszystko, aby nawiązać pozytywne relacje z jego rodzicami, podnosić kulturę pedagogiczną rodziców i współpracować z nimi podczas realizacji wspólnego celu, jakim jest rozwój talentu i zdolności „małego człowieka”.

Opracowały:

Malwina Piątkowska-Miazek,
Anna Kochanek

Literatura:

1. Bates J., Munday S.: "Dzieci zdolne, ambitne i utalentowane", Liber, Warszawa 2005.
2. Bono de E.: "Naucz się kreatywnego myślenia", Prima, Warszawa 1995.
3. Bono de E.: "Naucz swoje dziecko myśleć", Prima, Warszawa 1994.
4. Braun M., Mach M.: "Jak pracować ze zdolnymi? Poradnik dla nauczycieli i rodziców", ORE, Warszawa 2012.