Przedszkole nr 4 w Skierniewicach

W procesie wychowawczo – dydaktycznym, obejmującym całość oddziaływań mających wpływ na rozwój dziecka oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie, ważne jest zdobywanie doświadczeń związanych z poznawaniem historii rodzinnej miejscowości, a następnie całej Polski – polskich legend, tradycji, obyczajów i piękna krajobrazów, a także naszych najbliższych europejskich sąsiadów. Istotnym zagadnieniem w rozwoju osobowości dziecka jest poznawanie języka ojczystego oraz wzmacnianie więzi z najbliższą rodziną i krewnymi.

Kształtowanie poczucia przynależności narodowej polega na rozwijaniu u dziecka zainteresowania miejscowością i regionem, w którym mieszka oraz dalszymi regionami naszego kraju. Zwracamy jego uwagę na piękno i różnorodność krajobrazów, zapoznajemy z wybranymi fragmentami rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej kraju. Zadaniem przedszkola w procesie wychowania i nauczania jest wzmacnianie postaw dziecka, które z czasem przerodzą się w świadomość społeczną – poczucie przynależności narodowej. Poprzez celowe tworzenie sytuacji edukacyjnych będzie się kształtował szacunek dla ojczyzny.

Budowanie tożsamości narodowej wiąże się z dostarczaniem dziecku wzorców zachowania i właściwego reagowania w sytuacjach, w których pojawiają się symbole narodowe, takie jak herb miasta, godło Polski, barwy państwowe, hymn narodowy. Dziecko powinno zrozumieć, że są one nierozerwalnie związane z pojęciem „ ojczyzna” i należy je szanować, zachowując powagę. Warunkiem zachowania własnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego. Przekaz ten dotyczy historii, żywej tradycji, folkloru i języka.

Regiony są rzeczywistością, które zakorzeniają w człowieku wspólnotę, kulturę i terytorium. Związek z własnym regionem jest zatem sprawą istotną, kształtuje on, bowiem poczucie przynależności społecznej, narodowej, postawę patriotyczną, międzyludzką. Kształtowanie tych postaw powinno przebiegać w określonej kolejności: od poczucia własnej tożsamości kulturowej i narodowej, która pozwoli ukształtować zdolności i zainteresowania człowieka, do uczestnictwa w społeczeństwie, Polsce, Europie i świecie. Tak często przechodzimy z dziećmi obok starych budowli lub miejsc i spoglądamy na nie zupełnie obojętnie.

Nie znając historii i przeszłości nawet nie wiemy, jak wspaniałą opowieść mogą w sobie kryć „zwykłe miejsca”. Czasami nie zdajemy sobie sprawy, w jak wspaniałym miejscu historycznym mieszkamy. Poznanie środowiska, rodzinnej miejscowości, czy regionu jest bardzo istotne w edukacji przedszkolnej. Dziecko, poznając historię własnego regionu, z większym zainteresowaniem spogląda na te „zwykłe miejsca” w swoim mieście. Ważne jest, aby dziecko miało poczucie własnej tożsamości narodowej, by poznając „obce”, kochało „swoje”.

Celem edukacji przedszkolnej jest m. in. zadbanie o to, aby dziecko było świadome przynależności społecznej do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej. To, co dziecko przeżyło w dzieciństwie, tkwi w świadomości człowieka całe dorosłe życie m. in. zwyczaje i tradycje, które kultywowane są w jego rodzinie i środowisku. Należy, zatem wyzwolić w dziecku w wieku przedszkolnym naturalną ciekawość, pogłębić wiedzę i umiejętności oraz ukierunkować, by pokazać jemu jego „korzenie” i przybliżyć własny region.

Edukacja regionalna umożliwia rozwijanie zainteresowania własnym regionem, dalszymi regionami, przygotować do aktywnego uczestnictwa w kulturze, rozbudza naturalną wrażliwość dziecka, uczy przywiązania do własnej rodziny, poznaje miejscowość, w której mieszka oraz wytwory kultury i sztuki ludowej. Legendy, podania, baśnie pochodzące z różnych regionów rozszerzają orientację dziecka w tradycji, pogłębiają poczucie więzi narodowej.

Sztuka ludowa podobnie jak i język i obyczaje odgrywa olbrzymią rolę w zachowaniu narodowej świadomości. W naszym kraju mamy wiele regionów o pięknych tradycjach ludowych, z których większość zanika. Dlatego te tradycje należy kultywować oraz interesować nimi dzieci.

Na zajęciach z edukacji muzycznej powinny poznawać przyśpiewki i piosenki oraz tańce ludowe i narodowe: polonez, krakowiak, oberek, kujawiak. Poprzez tańce i piosenki ludowe z różnych regionów przekazujemy dzieciom charakterystyczne cechy naszego narodu, wyrabiamy w nich przeświadczenie, że kultura ludowa jest warta szacunku o zachowanie jej piękna dla przyszłych pokoleń.

Na zajęciach z edukacji plastycznej zapoznajemy dzieci z wytworami sztuki ludowej np.: wycinankami, haftami, strojami ludowymi. Wykorzystujemy elementy sztuki ludowej przy dekorowaniu sali i kącika regionalnego. Na zajęciach z edukacji językowej zapoznajemy dzieci z tekstami literackimi dotyczących określonych regionów Polski: Tatry, Mazowsze, Śląsk, Kaszuby. Wzbogacają słownictwo związane z danym regionem np.: z gwarą kaszubską, góralską.

Powinny temu przyświecać następujące cele edukacyjno – wychowawcze:

1. Dostarczanie wiedzy o kulturze regionów i jej związkach z kulturą narodową.
2. Kontakt ze środowiskiem lokalnym i regionalnym w celu utworzenia bliskich więzi.
3. Wyrabianie poczucia tożsamości narodowej poprzez rozwój tożsamości regionalnej.
4. Przybliżanie dzieciom regionalnych zwyczajów i obrzędów.
5. Kształtowanie uczuć patriotycznych, poczucia przynależności lokalnej i narodowej oraz przygotowanie dzieci do życia w społeczeństwie.
6. Rozbudzanie zainteresowań sztuką ludową, jako elementem kultury narodowej.
7. Kultywowanie tradycyjnych wartości polskiej kultury ludowej.

Cele edukacji regionalnej możemy zrealizować w następujący sposób:

1. Współpracę z różnymi placówkami na terenie swojej miejscowości.
2. Wykorzystanie tekstów literackich, legend o różnych regionach Polski.
3. Spotkania i wywiady z ciekawymi ludźmi.
4. Odwiedzanie wystaw prezentujących pracę twórców ludowych.
5. Wykonanie przez dzieci prac plastycznych i technicznych do kącika ludowego.
6. Udział w konkursach wiedzy na temat swojego regionu i miasta organizowanych na forum przedszkola.
7. Organizowanie wystaw tematycznych w przedszkolu.
8. Wycieczki po mieście i regionie.
9. Uczestnictwo w uroczystościach kulturalnych i ważnych dla regionu wydarzeniach.
10. Zdobywanie wiedzy o tradycjach i zwyczajach w regionie.
11. Oglądanie filmów, folderów promujących różne regiony.
12. Utworzenie na terenie przedszkola kącika regionalnego.

Regionalizm to specyficzne treści nauczania, gdyż duże znaczenie będzie odgrywała nie tylko wiedza o własnym regionie, jego kulturze, zwyczajach, historii, ale przede wszystkim zaangażowanie dziecka w zdobywanie, poszerzanie i pogłębianie wiedzy o różnych regionach kraju. Nauczyciel wykształci w dziecku poczucie patriotyzmu, tożsamości narodowej i szacunek dla tradycji oraz umocnia jego kontakt ze środowiskiem lokalnym i przywiązanie do Ojczyzny. Dziecko kończące przedszkole powinno wiedzieć, że jest Polakiem, a Polska jest jego Ojczyzną.

Realizując zagadnienie z edukacji regionalnej powinniśmy zapoznać dzieci również z sąsiadującymi z Polską państwami w ramach realizacji edukacji europejskiej. Dzieci podczas różnych zabaw rozpoznają flagi wybranego państwa, słuchają hymnu, zapoznają się z walutą, odszukują i wskazują na mapie poznawany kraj, uczą się podstawowych zwrotów typu: tak, nie, proszę, dziękuję, dzień dobry, do widzenia w toku codziennych czynności, nazywają i degustują charakterystycznych potraw przedstawionego państwa, poznają zabytki, próbują odtwarzać zabytki dowolną techniką np. malowanie, lepienie, wycinanie.

Nie możemy pominąć tego bardzo młodego pokolenia ludzi, którym przyjdzie żyć, uczyć się i pracować we wspólnocie europejskiej. To przecież dzieci mają być obywatelami świata przyszłości – Europejczykami przyszłości.

Zajęcia przedszkolne są wspaniałą okazją do wprowadzania edukacji europejskiej, przygotowując w ten sposób dzieci do pełnego funkcjonowania we współczesnym świecie. Jednym z pierwszych etapów przybliżenia tematyki Unii Europejskiej powinno być zapoznanie z europejskimi sąsiadami Polski.

Opracowała: Iwona Kopczyńska-Tkaczyk